عادات و رژیم غذایی که منجر به نفخ شکم و نفخ معده می‌شوند

عادات و رژیم غذایی که منجر به نفخ شکم و نفخ معده می‌شوند

شما هم زیاد نفخ می‌کنید و دل درد می‌گیرید؟ بعضی مواقع شکم‌تان بدون دلیل بزرگ می‌شود و درد می‌گیرد؟ آیا بعد از غذا خوردن گاز معده و روده شما زیاد می‌شود به طوری که حتما این گاز باید تخلیه شود؟ بله، متاسفانه نفخ می‌تواند موجب بزرگ‌تر شدن شکم شما از حالت طبیعی شود اما برخی از افراد تصور می‌کنند که این امر به دلیل وجود چربی در شکم ایجاد شده است اما در اشتباه هستید زیرا افزایش حجم شکم در بعضی از مواقع به دلیل نفخ رخ می‌دهد.
در بیشتر مواقع هنگامی که یک وعده غذایی حجیم مصرف می‌کنید شکم‌تان متورم شده و نفخ شکم رخ می‌دهد. نفخ شکم علاوه‌ بر بزرگ شدن شکم، موجب مشکلات دیگری همچون جمع شدن گاز زیاد در معده و روده می‌شود که همین امر باعث دل درد و بعضی مواقع تهوع می‌شود. به طور کلی نفخ شکم و پیامدهای آن درست است که جدی نیست اما به شدت روی کیفیت زندگی افراد و اعتماد به نفسشان تاثیر گذار است.
اصلا نگران نباشید در این مقاله قصد داریم شما را با نفخ شکم و مواردی که می‌توانید با آن‌ها نفخ شکم را برطرف و درمان کنید آشنا کنیم. همراه ما باشید.

نفخ شکم چیست؟

هنگامی که غذا می‌خورید در زمان هضم غذا مقداری گاز در روده تولید می‌شود و این گاز در سیستم گوارش موجب بروز نفخ شکم می‌شود. گاز تولید شده معمولا به دو روش یعنی آروغ زدن و یا خروج گاز از روده خارج می‌شود که این امر ممکن است حتی تا ۲۰ بار در روز اتفاق بیفتد. چنین امری طبیعی است اما ممکن است که آزار دهنده و یا دردناک باشد. همچنین باید بدانید که این گاز از دو طریق یعنی هضم غذا و بلع هوا به وجود می‌آید البته گازی که توسط سیستم گوارش تولید می‌شود در تمامی افراد به یک میزان نیست و به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه توضیح خواهیم داد.

علت نفخ شکم چیست؟

همانطور که گفته شد نفخ شکم به دو دلیل اتفاق می‌افتد. مردم زمانی که صحبت می‌کنند یا در زمان‌هایی که عصبانی و هیجان زده می‌شوند به طور ناخودآگاه مقداری هوا را هم می‌بلعند. علاوه بر آن به طور طبیعی هنگامی که غذا مصرف می‌کنید مقداری گاز وارد معده شده و این امر نیز موجب تولید گاز در دستگاه گوارش می‌شود. برای دفع این گاز وارد شده شما ۱۵ مرتبه در طول روز این گازها را به دو شیوه دفع می‌کنید اما در بعضی از مواقع که افراد از بوی نامطبوع آن شکایت دارند احتمالا نفخ شکمی اتفاق افتاده است.

از دیگر علل بروز نفخ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جویدن نامناسب غذا
• تند غذا خوردن
• بیش از اندازه غذا خوردن
• غذاها و خوراکی‌های مختلف را باهم خوردن
• مصرف غذاهای تند
• مصرف الکل
• اضطراب و استرس
• بلعیدن هوا
• اختلالات کارکرد روده‌ها
• مصرف بیش از اندازه چاشنی و سس‌ها
• صحبت کردن در حین غذا خوردن

علت نفخ شکم در زنان چیست؟

نفخ شکم یکی از موارد نشان دهنده نزدیک شدن به پریود است. علاوه بر آن حساسیت‌های غذایی هم وجود دارند که به طور معمول در 1 یا دو روز اتفاق می‌افتند و موجب نفخ شکم می‌شوند. اما اگر نفخ شکم بیش از یک هفته ادامه پیدا کند می‌تواند نشانه اولیه سرطان تخم‌دان باشد. اگر شما نفخ شکم‌تان بیش از یک هفته طول کشید و علائم دیگری همچون دشواری در غذا خوردن، کمبود مداوم انرژی، خونریزی پس از یائسگی، نیاز مکرر به دفع ادرار و سیری سریع پس از مصرف غذا را داشتید برای بررسی دقیق‌تر حتما نزد پزشک بروید.

مواد غذایی و عادات بد غذایی که موجب نفخ شکم می‌شوند

1. پیتزا و نفخ شکم
پیتزا علاوه بر اینکه غذای بسیار خوشمزه است، چربی و نمک زیادی هم دارد. باید بدانید که یک تکه پیتزا ۱۷ گرم چربی و ۷۵۰ میلی گرم سدیم دارد. اگر به بدن شما این میزان نمک برسد آب در بدن ذخیره شده و موجب اضافه وزن و نفخ شکم می‌شود.

2. رابطه تند و سریع غذا خوردن با نفخ شکم
همانطور که می‌دانید سرعت زندگی موجب شده که همه افراد در هر کاری عجله داشته باشند. اما باید بدانید که سریع غذا خوردن موجب بلعیده شدن هوا در حین غذا خوردن و در نهایت موجب باد معده می‌شود. البته هوایی که در حین غذا خوردن در معده شما وارد شده تنها عامل بروز نفخ معده نیست بلکه هنگامی که شما از آن را به سرعت می‌بلعید و به خوبی نمی‌جوید، قطعات بزرگ غذا وارد روده شده و در آن جا برای مدتی باقی می‌مانند تا به طور کامل گوارش شوند.

3. رابطه مصرف زیاد ساندویچ و نفخ شکم
حتی اگر شما سالم‌ترین ساندویچ را تهیه کرده باشید به احتمال زیاد آن ساندویچ سرشار از سدیم است. طبق تحقیقات انجام گرفته نشان داده شده است که سدیم موجود در ساندویچ ها ۲۰ درصد بیشتر از مقدار روزانه‌ای است که بدن احتیاج دارد. علاوه بر این موضوع در لیستی که برای غذاهای پر سدیم ارائه شده است ساندویچ‌ها در جایگاه اول این جدول قرار گرفته‌اند. سدیم بیش از اندازه باعث نفخ شکم می‌شود.

4. مصرف غذاهای کنسروی و نفخ شکم
شاید تصور کنید که سوپ کنسروی غذایی سالم است اما اگر به برچسب ترکیبات آن نگاه کنید می‌توانید متوجه میزان سدیم آن شوید. هنگامی که شما این میزان سدیم را وارد بدن خود می‌کنید کلیه‌ها نمی‌توانند آن را نگهداری کنند و نمک موجود در آن را وارد جریان خون می‌کنند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد منجر به نفخ معده می‌شود. 

5. مصرف کلم پیچ خام و نفخ شکم
همانطور که می‌دانید کلم پیچ سرشار از ویتامین‌های ضروری بدن است و بسیاری از افراد آن را در سالاد خود استفاده می‌کنند. اما باید بدانید که کلم پیچ سرشار از فیبر و قندی به نام رافینوز است. هضم این ماده برای بدن بسیار مشکل است بنابراین هنگامی که فرد کلم پیچ را به صورت خام مصرف می‌کند دچار نفخ می‌شود. البته باید بدانید که علاوه بر کلم پیچ سبزیجات دیگری هم مانند کلم بروکلی و کلم بروکسل نیز همانند آن موجب نفخ می‌شود. بنابراین برای از بین بردن کامل نفخ بهتر است که کلم را به صورت خام کمتر مصرف کنید و یا آن را بپزید و سپس مصرف کنید. توجه داشته باشید که پختن کلم موجب از بین رفتن خاصیت آن می‌شود اما فیبر آن کاهش پیدا می‌کند.

6. مصرف بیش از اندازه سیب و گلابی و نفخ معده
سیب و گلابی دو میوه‌ای هستند که سرشار از فیبر می‌باشند و موجب کاهش وزن می‌شوند. اما با توجه به اینکه این دو میوه سرشار از فیبر هستند می‌توانند در افرادی که معده حساسس دارند موجب دل پیچه و یا درد شکم شوند. بنابراین اگر شما با مصرف این دو میوه متوجه شدید که دل درد و یا دلپیچه گرفتید بهتر است که مصرف این میوه‌ها را به حداقل برسانید.

7. مصرف نوشیدنی‌ها با نی و نفخ شکم
امروزه بسیاری از افراد آب سبزیجات و آب میوه و انواع نوشیدنی‌های خود را با نی مصرف می‌کنند اما باید بدانید که نی می‌تواند موجب وارد شدن هوای اضافی به داخل معده شما شود. بنابراین شما بعد از مصرف نوشیدنی احساس می‌کنید که شکم‌تان مانند یک بالن شده است. شاید تصور کنید که اگر آب میوه را آرام و یا عمیق از نی بمکید هوایی داخل معده شما نمی‌شود اما باید بدانید که در هر حال شما از نی هوا را وارد شکم خود می‌کنید. بنابراین بهتر است که مصرف نوشیدنی‌ها را با نی کنار بگذارید و از لبه لیوان نوشیدنی خود را بنوشید.

8. مصرف ذرت در سالاد و نفخ شکم
شاید عادت داشته باشید که ذرت را در سالاد و یا در کنار غذاهای خود بگذارید. اما باید بدانید که ذرت موجب نفخ و تورم شکم می‌شود. این امر به این دلیل است که ذرت سرشار از کربوهیدرات است و بدن قابلیت هضم کربوهیدرات‌ها را به خوبی ندارد. بنابراین تخمیر باکتری در دستگاه گوارش رخ می‌دهد و گاز داخل شکم افزایش پیدا کرده و این امر موجب نفخ شکم می‌شود. بنابراین اگر قصد دارید ذرت مصرف کنید باید میزان آن را به حداقل برسانید تا دچار نفخ معده نشوید.

9. مصرف غذاهای بسته بندی شده
اگر شما به طور مکرر غذاهای بسته بندی شده مصرف می‌کنید باید بدانید که این غذاها سرشار از سدیم هستند. نمک‌ها به عنوان یک ماده نگهدارنده در غذاهای بسته بندی شده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
همانطور که می‌دانید چیپس و پفک سرشار از سدیم هستند اما در کنار آنها غذاهای بسته بندی شده هم که تصور می‌کنید غذاهای سالمی هستند سرشار از سدیم می ‌اشند. به ویژه سوپ‌ها، سس‌های سالاد، حبوبات، غلات و سس گوجه فرنگی نیز در این دسته قرار می‌گیرند. باید بدانید که شما بدون این که مزه نمک را احساس کنید تمامی این مواد غذایی پر از نمک هستند و میزان سدیم زیادی را وارد بدن خود می‌کنید. اما اگر قصد دارید که نفخ‌ معده خود را برطرف کنید بهتر است قبل از مصرف مواد غذایی بسته بندی شده میزان سدیم روی برچسب آن را چک کنید. این میزان باید کمتر از ۵۰۰ میلی گرم باشد

10. مصرف نوشیدنی های گازدار و نفخ معده
بسیاری از افراد هنگام مصرف غذای خود به سراغ نوشیدنی‌های گازدار می‌رود اما باید بدانید که این نوشیدنی‌ها در معده باقی می‌مانند و موجب تورم معده و نفخ می‌شوند. اگر شما قصد دارید که اندام زیبایی داشته باشید بهتر است که مصرف این نوشیدنی‌ها را کنار بگذارید و به سراغ نوشیدنی‌های بدون گاز و طبیعی بروید.

11. مصرف محصولات رژیمی و کم کالری و نفخ شکم
قندهای مصنوعی همچون سوکرالوز و آسپارتام به انواع مواد غذایی رژیمی همچون آبمیوه‌ها، شیرینی‌ها و آدامس‌ها اضافه می‌شوند تا کالری تمامی غذاها کمتر شود اما باید بدانید که این قندها می‌توانند موجب بروز نفخ معده شوند. این امر هم به این دلیل است که قندهای مصنوعی به دلیل آن که به خوبی هضم نمی‌شوند برای مدت زمان طولانی در اطراف معده باقی می‌مانند و موجب نفخ معده می‌شوند. همچنین در بعضی از مواقع این قندها به هیچ عنوان هضم نشده در معده باقی می‌مانند. بهترین کار این است که شما مصرف این غذاها را کنار بگذارید تا مشکل نفخ معده‌تان برطرف شود

12. مصرف پیاز و نفخ معده
شاید تصور کنید که پیاز تنها موجب بدبو شدن دهان‌تان می‌شود اما باید بدانید که مصرف پیاز موجب نفخ و تورم معده نیز می‌شود. پیاز سرشار از فروکتان است این فروکتان‌ها که در دسته قندهای مرکب قرار می‌گیرند روده باریک نمی‌تواند آن‌ها را تجزیه کند به همین دلیل موجب بروز گاز در روده، درد معده و نفخ می‌شوند.

13. مصرف حبوبات و نفخ معده
انواع حبوبات همانند نخود و عدس سرشار از پروتئین‌های گیاهی هستند. اما این خوراکی‌ها شامل کربوهیدرات‌هایی هستند که غیر قابل هضم می‌باشند. به همین دلیل هنگامی که شما لوبیا مصرف می‌کنید دچار نفخ معده می‌شوید. اما با توجه به اینکه لوبیا به عنوان غذای سالم مورد استفاده قرار می‌گیرد نمی‌توان آن را به طور کامل از برنامه غذایی حذف کرد اما باید میزان مصرف آن را کاهش داد و یا نکات قبل از آماده سازی ان‌ها در غذا را به خوبی رعایت کرد. یکی از مهم‌ترین نکات در مصرف حبوبات این است که ان‌ها را قبل از مصرف چندین ساعت خیس کنیم و در حین خیساندن چندین بار اب آن را عوض کنیم.

14. مصرف قارچ‌های دکمه‌ای و نفخ شکم
بسیاری از افراد قارچ‌های دکمه‌ای را در بسیاری از سالادهای خود استفاده می‌کنند اما باید بدانید که قارچ‌های دکمه‌ای سرشار از پلیول‌هایی هستند که روده باریک توانایی هضم آن‌ها را به خوبی ندارد. بنابراین قارچ دکمه‌ای موجب سنگینی و نفخ شکم می‌شود. علاوه بر این موضوع اگر این قارچ‌ها را زیاد از حد مصرف کنید ممکن است تاثیر ملین بگذارند.

15. مصرف در هنگام وعده شام و نفخ شکمی
اگر شما غذای خود را یک یا دو ساعت قبل از خواب مصرف کنید دچار نفخ شکم صبحگاهی می‌شوید. زیرا دراز کشیدن پس از صرف غذا موجب اختلالاتی در هضم غذا می‌شود. بنابراین اگر شما پس از صرف غذا به سرعت دراز بکشید هضم غذا به درستی انجام نمی‌گردد و نفخ معده رخ می‌دهد. بهترین کار این است که غذای خود را حداقل ۴ ساعت قبل از خواب مصرف کنید. همچنین بهتر است که در وعده شام غذای کاملا سبک بخورید.

16. مصرف و شیر و لبنیات و نفخ شکم
برخی از افراد ممکن است که نسبت به لاکتوز شیر حساسیت داشته باشند. این است که افراد می‌توانند شیر سویا و یا شیر بادام را جایگزین شیر معمولی بکنند اما باید توجه داشته باشید که اگر شیر مصرفی شما حاوی کاراگینان (ماده‌ای برای غلیظ کردن لبنیات) باشد می‌تواند موجب التهاب شکم شود. علاوه بر این موضوع کاراگینان می‌تواند موجب بروز مشکلاتی همچون مشکلات روده‌ای، مشکلات معده، نفخ شکم و زخم و التهاب شود.

17. علائم آلرژی نسبت به برخی از مواد غذایی با بروز نفخ شکم
تا به حال هشدارهای زیادی در رابطه با آلرژی غذایی داده شده است اما بسیاری از افراد به دلیل آنکه متوجه وجود این آلرژی‌ها نمی‌شوند نسبت به آن‌ها بی‌توجه هستند. البته برخی از آلرژی‌ها هم وجود دارند که هنوز ناشناخته‌اند و به همین دلیل افراد متوجه آن نمی‌شوند. به عنوان مثال برخی به گندم آلرژی دارند و به راحتی نمی‌توانند گلوتن آن را هضم کنند بنابراین دچار مشکلات گوارشی و نفخ معده می‌شوند. اگر شما با مصرف مواد غذایی متوجه آلرژی خاص و دچار مشکلات گوارشی و نفخ معده شدید حتما نزد پزشک بروید و این مورد را با او در میان بگذارید.

18. کنار گذاشتن عادات بد غذایی برای درمان نفخ
علاوه بر مواد غذایی نفاخ، عادات بدی هم در رابطه با سبک زندگی و تغذیه وجود دارند که می‌توانند موجب بروز نفخ معده و نفخ شکم شوند. به عنوان مثال سیگار کشیدن و یا ورزش نکردن از جمله دلایل بسیار رایج نفخ شکم هستند.

19. تنبلی کردن و عدم تحرک کافی و نفخ شکم
همانطور که می‌دانید اگر شما برای مدت زمان زیادی در یک مکان و یا بر روی صندلی بنشینید دچار افزایش چربی در ناحیه شکم و اضافه وزن می‌شوید. اما باید بدانید که اگر شما برای مدت زمان طولانی تحرک نداشته باشید و بر روی صندلی نشسته باشید و علاوه بر این که شکم‌تان بزرگ می‌شود دچار گاز معده نیز می‌شوید. اگر قصد جلوگیری از این مشکل را دارید باید روزانه حدود ۱۰ دقیقه قدم بزنید و یا ورزش کنید

20. مصرف آب کم و نفخ معده
هنگامی که شما احساس نفخ و تورم معده می‌کنید به سراغ مصرف آب می‌روید. باید بدانید که هنگامی که بدن احساس کم آبی می‌کند شروع به ذخیره آب در خود کرده و این امر موجب تورم و نفخ معده می‌شود. بنابراین اگر قصد دارید از بروز این مشکل جلوگیری کنید باید دائما بدن خود را هیدراته نگه دارید در صورتی که بدنتان هیدرات باقی بماند روند هضم غذا بهبود پیدا کرده و نفخ معده اتفاق نمی‌افتد.

21. وجود برخی بیماری‌ها در بدن و نفخ شکم
باید بدانید که برخی از بیماری‌های التهابی روده همچون کولیت روده، بیماری کرون و برخی از سرطان‌ها می‌توانند موجب بروز گازهای غیر طبیعی در معده شوند. شما با درمان این بیماری‌ها می‌توانید نفخ روده را از بین ببرید. به طور کلی خطرات نفخ شکم ممکن است که جدی نباشد اما در بعضی از مواقع این نفخ ممکن است که نشان دهنده بیماری جدی‌تری نیز باشد. بنابراین شما پس از مشاهده نفخ شکم بهتر است که برای معاینه دقیق نزد پزشک بروید.

درمان نفخ شکم

برای درمان نفخ شکم می‌توانید از روش‌های غذایی و یا استفاده از برخی قرص‌ها برای درمان نفخ شکم انجام دهید.

در ادامه این مقاله به درمان نفخ شکم با استفاده ازروش‌های طب سنتی و خانگی می‌پردازیم.

1. پیاده روی برای درمان نفخ شکم
اگر شما به طور روزانه فعالیت داشته باشید و یا پیاده روی کنید گاز اضافی معده خارج میشود همچنین اگر دچار یبوست شده باشید ده‌روی می‌تواند موجب برطرف شدن این مشکل شود در نتیجه مدفوع و گاز روده خارج می شوند.

2. مصرف قرص برای درمان نفخ شکم
قرص نعناع می‌تواند برای برطرف کردن گازهای گوارشی و رفع سوء هاضمه مفید باشد. قرص نعنا را بیشتر برای برطرف کردن علائم سندروم روده تحریک پذیر مصرف می‌کنند اما می‌توانید آنها را برای رفع نفخ معده خود نیز استفاده کنید. قرص‌های نعنا موجب آرام شدن ماهیچه‌های روده شده و در نهایت گاز را در روده خارج می کند.
نکته: افرادی که احساس سوزش سر دل خود می کنند نباید قرص های نعنا را مصرف کنند.

3. درمان نفخ شکم با قرص‌های ضد نفخ
قرص و شربت دایجستیو، دایمتیکون و سایمتیکون ضد نفخ هستند و می‌توانند هوای اضافی که داخل دستگاه گوارش وجود دارند را خارج کنند. اما توجه داشته باشید که این دارو را باید با توجه به دستورالعمل‌هایی که روی دارو درج شده است و یا پزشک به شما تجویز کرده است، مصرف کنید.

4. انجام حرکات یوگا برای درمان نفخ شکم
برخی از تمرینات یوگا موجب تنظیم شدن عضلات شکم به گونه‌ای می‌شوند که گاز اضافی از روده‌ها خارج شود و نفخ شکم از بین می‌رود. برخی از این حالات شامل حالت بچه، چمباتمه و حرکت کودک خوشحال است.

5. ماساژ شکمی برای درمان نفخ شکم
برخی از ماساژهای شکمی می‌توانند به حرکات روده کمک کنند. مخصوصا اگر این ماساژ در مسیر روده بزرگ انجام شود بسیار مفیدتر نیز است. شما برای انجام این کار می‌توانید از مدل ماساژ زیر کمک بگیرید:

1. ابتدا باید دست‌هایتان را بالای استخوان خاصره راست بگذارید.
2. سپس دست‌ها را با حرکات دایره‌ای و با فشار کم از طرف راست قفسه سینه به طرف ناحیه شکمی حرکت دهید.
3. پس از انجام حرکت بالا ماساژ را از ناحیه شکمی به طرف چپ قفسه سینه ادامه دهید.
4. پس از آن شما باید به آرامی به ماساژ خود ادامه دهید و به طرف پایین یعنی به طرف استخوان خاصره چپ بروید.
5. شما می توانید حرکات بالا را از سر بگیرید و باز هم آنها را تکرار کنید.
6. نکته: اگر در هر مرحله ماساژ بالا احساس سوزش و درد کردید بلافاصله ماساژ را قطع کنید و آن را ادامه ندهید.

6. حمام گرم برای درمان نفخ شکم
دوش گرفتن با آب گرم می‌تواند موجب تسکین درد شکم به علت نفخ شود. همچنین این امر موجب کاهش استرس و بهبود عملکرد دستگاه گوارش نیز می‌شود و در نتیجه نفخ شکم را کاهش می‌دهد.

7. استفاده از اسانس‌ها در درمان نفخ شکم
طبق تحقیقات انجام گرفته در سال ۲۰۱۶ نشان داده شد که مکمل‌هایی که حاوی ترکیبات اسانس رازیانه و کرم کمین هستند توانستند که در ۱۱۶ فرد که به سندروم روده تحریک پذیر خفیف تا متوسط مبتلا بودند علائمی همچون نفخ و درد شکمی را در آن ها تنها در مدت ۳۰ روز کاهش دهند. البته باید توجه داشته باشید که قبل از مصرف هر گونه اسانس باید ابتدا با پزشک متخصص مشورت کنید زیرا برخی از فرمول‌ها سمی می‌باشند و یا می‌توانند تداخل دارویی ایجاد کنند.

چه زمانی برای نفخ شکم به پزشک مراجعه کنیم؟

نفخ شکم به ندرت می تواند نشانه بروز مشکل جدی پزشکی و جسمی خاص باشد اما اگر رفع نفخ شکم را نتوان با تغییر رژیم غذایی و یا درمان‌های بدون نسخه پزشک درمان کرد، در آن زمان لازم است که شما حتما به پزشک مراجعه کنید.
اگر نفخ شکم همراه با مدفوع خونی، درد شکم، اسهال مداوم و استفراغ باشد بسیار نگران کننده است و می‌تواند نشان‌ دهنده بروز بیماری جدی‌تری نیز باشند از جمله این مشکلات می‌توان به انسداد روده، سرطان روده بزرگ و سندروم روده تحریک پذیر اشاره کرد.